مروری بر کتاب فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) 5

بخش دوم: فهم مفردات و غریب الحدیث

فصل پنجم: فقه الحدیث در دوره آغازین

گام‌های نخست از صحابه در فهم حدیث

بر پایه شماری از روایات فهم برخی از عبارات حدیثی حتی در عصر صحابه دشوار بوده است. علاوه بر احادیثی که قبلاً بدان اشاره شد نمونه‌هایی در احادیث منقول از امام علی ع یافت می شود که در آن، امام به توضیح حدیثی از پیامبر ص پرداخته اند. علاوه بر آن از شماری از صحابه نیز نمونه‌هایی مشابه در توضیح حدیثی از پیامبر یافت می شد، از جابر بن عبدالله انصاری، عائشه، انس بن مالک و... . غالباً این توضیحات صحابه به تبیین مصداق یا بافت اشاره دارند و به ندرت تمرکز بر توضیح مفردات در آن دیده می شود.

مروری بر کتاب فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) 4

فصل چهارم: آثار مکتوب در فقه الحدیث

درگیری محدثان به مسائل اعتبارسنجی و ارزیابی استنادی حدیث در سده های متقدم هجری، به شدت جنبه متن و محتوا را تحت الشعاع قرار داده و به ندرت کسانی دیده می شوند که توجه به متن و فقه الحدیث نزد آنان چشمگیر بوده باشد. یکی از این افراد، ابوعیسی ترمذی صاحب سنن است، او علاوه بر عوامل سندی در گزینش احادیث شرایطی چون مورد عمل فقها بودن یک حدیث را نیز مد نظر قرار می داده، علاوه بر آن آوردن اقوال علما در هرباب در عرض احادیث و توجه به مضامین احادیث از ویژگی های فقه الحدیثی کتاب سنن اوست.

مروری بر کتاب فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) 3

فصل سوم: نسبت میان فقه الحدیث و تفسیر قرآن

عالمان اسلامی در طول تاریخ از دانش فقه الحدیث انتظار داشته‌اند که وظیفه متن‌پژوهی در حوزه مطالعات حدیثی را بر دوش کشد. به بیان دیگر مشترکاً تفسیر قرآن و فقه الحدیث دو علمند که در حوزه فهم متون دینی در دو عرصه قرآن و حدیث بایستی پاسخگو باشند. در این راستا دو سوال مطرح هست، یکی آن که اساساً چه مشابهت‌ها و وجوه اشتراکی میان این دو (حدیث و قرآن) علمای اسلامی را به این مسیر سوق داده است که به موازات علم تفسیر، فقه الحدیث را شکل دهند؟ و سوال دوم این که چه تفاوت‌های بنیادینی وجود دارد که علمای اسلامی در صدد تأسیس دو دانش مستقل (تفسیر قرآن و فقه الحدیث) در عین قرابت اهدافشان برآمدند؟ در ادامه سعی بر این است که به ابعاد این دو سوال مهم پرداخته شود.

بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)

دریافت
حجم: 19 مگابایت

مروری بر کتاب فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) 2

فصل دوم: چیستی فقه الحدیث

اصطلاح فقه الحدیث، ترکیبی است از یک مضاف و مضاف الیه که در آن واژه‌ی فقه به معنی لغوی خود و واژه‌ی حدیث به معنای اصطلاحی خود به کار رفته است.

اساساً علوم حدیث با این هدف بنا نهاده شده‌اند که بتوانند پژوهشگران عرصه حدیث را جهت مواجهه با ابعاد گوناگون حدیث به شکل علمی و روشمند توانمند سازند. در همین راستا حدیث‌پژوهان از دیرباز بر پایه‌ی دو بعد و جنبه‌ی مهم در حدیث یعنی "صورت" و "محتوا" به پایه‌ریزی علوم حدیث مبادرت ورزیدند. نتیجه این تلاش‌ها آن بود که برخی علوم چون "درایه" و "رجال"، عهده‌دار بحث درباره‌ی صورت یا شکل حدیث شدند و علمی چون "فقه الحدیث" جهت مواجهه علمی با محتوا و مضمون حدیث پایه‌گذاری گردید. درواقع هر یک از علومی که در حوزه حدیث‌پژوهی شکل گرفتند، به نوعی مکمل دیگر علوم حدیث بوده و سعی داشته‌اند تا از ابعاد گوناگون خلأ دانشی در حوزه حدیث‌پژوهی را رفع نمایند.

مروری بر کتاب فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ) 1

دانش فقه الحدیث

فقه الحدیث دانشی است که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است و می تواند معادلی برای تفسیر در حوزه دانش‌های قرآنی باشد، این دانش از صدر اسلام تا کنون فراز و نشیب‌های بسیاری را در مسیر رشد خود طی کرده است، با این حال تا به آن اندازه که شایسته و نیاز بوده به این دانش پرداخته نشده است. در کتاب حاضر کوشش بر آن بوده است که با توجه به خلأ موجود، از سویی نگاهی نظری به کل دانش فقه الحدیث صورت گیرد و از سوی دیگر، برخی مباحث که مواد آن موجود است، اما مبانی نظری و ساختار آن تدقیق نشده، به بحث نهاده شود.

فصل اول: واژگان فقه و حدیث

رهیافت سنتی در مطالعه

باسمه تعالی

روش سنتی مطالعه، کلید فتح علم

سیدمهدی ناظمی قره باغ

1-     اگر کسی به شما گفت: “درس خواندن باید به روش سنتی باشد.”، سریعاً فرار نکنید! منظورش لزوماً این نیست که شما باید درسهایی که قدیم متداول بوده است، بخوانید. مثلاً بروید برای خواندن فیزیک از “المناظر” ابن هیثم شروع کنید. منظور از روش سنتی در علم، یک نوع خاصی از درس خواندن و علم آموزی است. نوعی که ثمرات خاص خودش را دارد یا انتظار می رود که داشته باشد. منظور از روش هم، دقیقاً جزئیاتی فرمولیزه و جهان شمول نیست (مگر در عالم انسانی چنین چیزی می توان یافت؟) بلکه منظور بیشتر رهیافتی کلی است که کمابیش روح مشترکی دارد اما از هر فرهنگی به فرهنگ دیگر، یا از هر زمانی به زمان دیگر، تفاوتهایی پیدا می کند. بنابراین دقت کنیم که قرار نیست درباره یک کارخانه صحبت کنیم که در ورودیِ آن، چیز کاملاً مشخصی (مثلاً یک انسان بی سواد، فارغ از سایر خصوصیات فرهنگی و زبانی و استعدادها و علایق شخصی و امکانات مطالعه و...) داشته باشیم و در خروجیِ آن، چیز کاملاً یکسانی (مثلاً بزرگترین پروفسورها یا فلاسفه یا نوابغ دنیا) را تحویل بگیریم. رهیافت سنتی، می خواهد بگوید اگر شما اصول کلی مسیر علم آموزی را با اقتباس از بزرگترین دانشمندان و اندیشمندان رعایت کنید، اگر چه که سخت است، اگر چه که دیرتر به نتیجه می رسید، اگر چه که ابهاماتی در کار خواهد بود، اگر چه که در خروجی هیچ تضمینی برای رسیدن به ایده آل شما نیست، اما در مجموع بالاترین انتظار ممکن وجود دارد که شما در پایان نسبیِ این مسیر، بتوانید از هم ردیفان خود، توان علمی بیشتری پیدا کنید. توانی که در میزان اطلاعات خلاصه نمی شود، بلکه اساساً شما و سایر متعلمان و معلمان را دو نوع مختلف می کند. مانند تفاوت فرد بینا و فرد نابینا.

منبع شناسی حدیثی

منبع شناسی حدیثی

  

یکی از توانایی های لازم برای یک دانشجوی علوم قرآن و حدیث، منبع شناسی است، این مساله همواره برای دانشجویان این رشته مطرح بوده و سوال هایی را ایجاد می کرده است، سوال در مورد این که چگونه و با چه روشی بایستی یک دانشجو منابع مهم حدیثی و تفسیری و... را بشناسد، مطالب ذیل در مورد منبع‌شناسی حدیثی و برگرفته از گفتگویی با استاد احمد پاکتچی در این باره است:

آموزش نرم افزار مکتبه اهل البیت (ع) و مکتبه الشامله، درایه النور و...

لیست تمام کتب نرم افزار مکتبه اهل البیت (ع) 

دریافت حجم: 1.35 مگابایت

پاورپوینت آموزش نرم افزار مکتبه اهل البیت (ع) گرفته شده از سایت کارگاه غدیر 

دریافت حجم: 1.79 مگابایت

پاور پوینت آموزش نرم افزار مکتبه الشامله، درایه النور و... گرفته شده از سایت کارگاه غدیر دریافت حجم: 2.57 مگابایت

مقالات معرفی شده برای مطالعه در درس حدیث پژوهی - استاد محمد قندهاری

دریافت
حجم: 14.8 مگابایت