تاریخ انگاره

تاریخ انگاره یا History of Ideas یک حوزه مطالعاتی در حیطه تاریخ تفکر است؛ و حوزه ی میان رشته ای مرتبط با تاریخ فلسفه، تاریخ علم، تاریخ ادبیات، گفتمان پژوهی و معنا شناسی محسوب می شود.

 به بیان دیگر تاریخ انگاره به مطالعه تاریخی انگاره های بشر و تغییرات آن در طول زمان و در بستر فضاهای فرهنگی می پردازد، و همانند هر حوزه ی مطالعاتی دیگر، درون خود گرایش ها و رویکردهای متنوعی دارد. در حالی که از دهه های میانی قرن بیستم نقدهای جدی بر این نوع مطالعه وارد شده است. در نتیجه این نقدها، تاریخ انگاره توانسته است بسیاری از نقاط ضعف خود را ترمیم کند و بر توانایی هایش بیفزاید.

 امکان استفاده از تحولات روی داده در پژوهش تاریخی در طی دهه های اخیر و گسترش مطالعات شناختی و فرهنگی در حوزه معنا، این امکان را برای تاریخ انگاره فراهم آورده است که به ابزاری کارامد در حوزه های مختلف از علوم انسانی از جمله مطالعات قرآنی تبدیل شود. در حالی که در نگاه اول، تاریخ انگاره، بسیار نزدیک به معنا شناسی تاریخی جلوه می کند؛در حالی که هم خاستگاه فلسفی و زبان شناختی و هم محوریت داشتن اندیشه انسانی و نه لفظ در این نوع از مطالعه، مسیر آن را از معنا شناسی متمایز ساخته است.

 تاریخ انگاره به عنوان یک ابزار این امکان را فراهم می سازد که مسیر شکل گیری و تحولات یک انگاره در شرایط زمانی- مکانی رصد و بازشناخته شود.بنابراین ابزاری کارامد برای پژوهش های تحلیلی و هم تفسیری خواهد بود. به خصوص گسترش مطالعات میان رشته ای در طی دهه های اخیر و نیز چالش گفت و گو میان موضوعات تازه یاب در علوم انسانی با سابقه اندیشه بشری، اهمیت این نوع از مطالعه را دوچندان ساخته است.